Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Koszalinie

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VKa 566/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

0

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Koszalinie z dnia 13 września 2021r. w sprawie sygn. akt IIK 1179/20.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku, mający wpływ na jego treść, polegający na wyrażeniu błędnego poglądu, iż materiał dowodowy zebrany w niniejszej sprawie nie daje podstaw do przyjęcia, że oskarżony A. Ś. nie popełnił zarzucanego mu czynu, podczas gdy ponowna wnikliwa analiza materiału dowodowego bezsprzecznie wskazuje, że oskarżony A. Ś. pełniąc funkcję prezesa zarządu spółki i będąc z tego tytułu osobą odpowiedzialną w spółce za bezpieczeństwo i higienę pracy, poprzez niedopełnienie tych obowiązków dopuszczając do eksploatacji w oddziale fabryki mebli w K. pilarkę wielopłytową, która nie posiadała wymaganych prawem minimalnych środków ochrony naraził I. B. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu oraz spowodował nieumyślnie u pokrzywdzonego obrażenia w postaci złamania kości łokciowej, trójgraniastej, V kości śródręcza i paliczka bliższego 4 palca ręki prawej, powodując obrażenia ciała u pokrzywdzonego na okres powyżej siedmiu dni tj. z art. 157 § 1 k.k.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut okazał się w całości słuszny.

Nie budzi wątpliwości fakt, że obrzynarka P., wbrew obowiązującym w dniu zdarzenia przepisom (por. treść opinii k. 170v.) nie spełniała wymogów z zakresu BHP (por. treść opinii k. 171, oraz k. 343v.). Sąd Okręgowy w Koszalinie odsyła do treści zeznań P. J. i I. B. z których wynika, że po wyłączeniu obrzynarki P. i podniesieniu pokrywy zabezpieczającej ostrze tnące, ostrze to w dalszym ciągu było w ruchu, choć maszyna była wyłączona. Nie był to przy tym ruch pełny, jak przy użytkowaniu urządzenia, bo wówczas skutki zdarzenia byłyby inne. Innymi słowy obrzynarka P. była w dniu zdarzenia używana bez wymaganego urządzenia ochronnego, co było niedopuszczalne w świetle obowiązujących przepisów BHP i pomimo wyłączenia jej mechanizm obrotowy nie zatrzymał się. Twierdzenia przeciwne obrońcy oskarżonego, który zaprzeczał temu faktowi, w świetle chociażby wspomnianego powyżej materiału dowodowego nie zasługują na uwzględnienie. Nie budzi również wątpliwości, że pokrzywdzony nie był prawidłowo przeszkolony z zakresu BHP do obsługi tej maszyny (k.343v, k. 384v).

W sprawie należało odpowiedź na pytanie, kto ponosił odpowiedzialność za uchybienia wspomnianym w powyższym akapicie zasadom BHP (zaniechaniom z zakresu BHP) i czy istniał związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy tymi uchybieniami po stronie pracodawcy (bądź innej osoby odpowiedzialnej), a wypadkiem. Innymi słowy należało odpowiedzieć na pytanie, czy gdyby zgodnie z obowiązującymi przepisami obrzynarka P. była wyposażona w urządzenie ochronne o jakim mowa w opinii (k.171), to czy zmniejszyłoby to ryzyko wypadku.

Odpowiadając na pierwsze z pytań wskazać należy, że oskarżony A. Ś. jest akcjonariuszem spółki od 30 lat. W dniu zdarzenia pełnił funkcję prezesa zarządu spółki. Za zorganizowanie działalności danego zakładu pracy odpowiedzialność ponosi pracodawca. Na gruncie tej konkretnej sprawy, w dniu zdarzenia, z ujawnionych dokumentów i zeznań świadków wynika, że to pracodawca - oskarżony A. Ś. występujący jako reprezentujący spółkę – był odpowiedzialny za BHP w zakładzie spółki w K.. W złożonych wyjaśnieniach oskarżony przyznał, że sprawami BHP zajmują się podmioty zewnętrzne. Jednocześnie z akt sprawy wynikało, że oskarżony jako prezes zarządu spółki osobiście zajmował się kwestiami związanymi z BHP, skoro to on podpisał w imieniu spółki umowę z B. R. , w oparciu o którą ten w okresie od 2 listopada 2016r. do 31 stycznia 2018r. pełnił obowiązki Służby Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w zakładzie pracy w K. (k.342). To również oskarżony wypowiedział tę umowę z dniem 31.01.2018r. (k.343) i po jej wypowiedzeniu podobnej umowy nie zawarł z żadnym innym podmiotem. Znamienne są twierdzenia świadka B. R. (k.384v i n.), że jego obowiązkiem była kontrola maszyn pod względem BHP, co wynikało z przepisów, bo nie było żadnego dodatkowego dokumentu wystawionego w tym zakresie przez pracodawcę. Świadek B. R. opisał szczegółowo, że należało stwierdzić, czy maszyna jest bezpieczna, jeżeli otwiera się osłonę to powinna ona się wyłączyć, że maszyny wyprodukowane przed 2000 rokiem powinny być o ten element sprawdzone przed dopuszczeniem do używania, że to on opracował instrukcję obsługi obrzynarki P. (k.385). Gdyby wypadek miał miejsce w okresie od 2 listopada 2016r. do 31 stycznia 2018r. można byłoby rozważać brak odpowiedzialności oskarżonego prezesa zarządu spółki, skoro w oparciu o umowę delegował do wykonywania czynności z zakresu BHP B. R., a ten potwierdził że należało do jego obowiązków sprawdzenie obrzynarki P. pod względem dopuszczalności do użytku zgodnie z przepisami BHP. Zdarzenie miało jednak miejsce w dniu 03 kwietnia 2019r., a z istniejącego materiału dowodowego nie wynika, aby w tym okresie inna osoba, niż pracodawca reprezentowany przez prezesa zarządu spółki akcyjnej A. Ś., ponosiła odpowiedzialność za dopuszczenie do użytkowania w zakładzie pracy maszyny niespełniającej zasad BHP. Nie byli takimi osobami B. R. (bo umowa z nim wygasła 31.01.2018r.), E. T., A. S. czy M. G., bo osoby te tego faktu nie potwierdziły, a brak było dokumentu z którego wynikałaby odpowiedzialność tych osób. Ponadto pomimo stosownego wezwania, obrońca wykluczył, aby dokument taki istniał. Innymi słowy w sprawie nie ma innych dowodów z dokumentów, niż te znajdujące się w aktach, z których mogłoby wynikać, że A. Ś. delegował inny wyspecjalizowany podmiot do wykonywania czynności z zakresu BHP w zakładzie spółki w K.. W świetle tych okoliczności nie budzi wątpliwości, że w dniu zdarzenia, tj. 3 kwietnia 2019r. A. Ś. był osobą odpowiedzialną w imieniu pracodawcy za bezpieczeństwo i higienę pracy w zakładzie w K. (por. również treść pisma k. 214).

Kolejną kwestią do rozstrzygnięcia jest odpowiedź na pytanie, czy oskarżony A. Ś., prezes zarządu spółki akcyjnej, jest osobą, której można przypisać świadomość, co do wyposażenia stanowiska pracy w obrzynarkę P. niespełniającą wymogów BHP. Innymi słowy czy A. Ś. jest osobą, która mogłaby ewentualnie odpowiadać za dopuszczenie do używania tej maszyny i do wykonywania na niej pracy przez pokrzywdzonego (który ponadto nie miał wymaganych szkoleń). Pracodawca może delegować obowiązki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy na podległych sobie pracowników, ale odpowiedzialność za BHP, zgodnie z kodeksem pracy, ponosi wyłącznie on. Na gruncie prawa cywilnego zawsze za bezpieczeństwo i higienę pracy w zakładzie odpowiedzialny byłby oskarżony - jako reprezentant spółki pracodawcy. Przypisanie natomiast odpowiedzialności karnej zawsze wymaga udowodnienia określonej świadomości po stronie sprawcy i w żadnym wypadku nie może być odpowiedzialnością na zasadzie ryzyka (jak ma to miejsce w procesie cywilnym). Zdaniem Sądu Okręgowego w Koszalinie w niniejszej sprawie istnieje materiał dowodowy, w oparciu o który można ustalić, że oskarżony A. Ś. wiedział (godził się), bądź powinien i mógł wiedzieć na podstawie określonych informacji dostępnych mu jako prezesowi zarządu, że w zakładzie znajduje się maszyna należąca do kategorii maszyn niebezpiecznych nieposiadająca wymaganego zabezpieczenia, a pracownicy wykonujący na niej pracę nie posiadają właściwego przeszkolenia. Oskarżony A. Ś. w złożonych wyjaśnieniach potwierdził, że miał świadomość, że obrzynarka P. była maszyną, którą trzeba było zaliczyć do maszyn niebezpiecznych. Wiedza ta wynikała również z posiadanego przez niego wykształcenia mechanicznego. Oskarżony miał wiedzę skąd ta maszyna pochodziła, od kiedy znajdowała się w zakładzie oraz że była maszyną ciężką bez elektroniki i sterowania. Ponadto to on osobiście w imieniu spółki delegował obowiązki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy na podległych sobie pracowników oraz takie umowy z nimi rozwiązywał, co potwierdza że kwestią BHP zajmował się osobiście. Z prawidłowo ocenionych dowodów oraz ustaleń faktycznych poczynionych w sprawie wynika, że oskarżony prezes zarządu spółki może odpowiadać karnie za wyposażenie stanowiska pracy w obrzynarkę P., która nie posiadała wymaganych prawem zabezpieczeń. Oskarżony miał bowiem świadomość wyposażenia stanowiska pracy pokrzywdzonego w tę maszynę. Powyższe nie zostało wykluczone, zaprzeczone jakimkolwiek dokumentem wewnętrznym spółki, który dotyczyłby czasu, w którym miało miejsce zdarzenie będące przedmiotem postępowania. Oskarżony w wyjaśnieniach bronił się, że pokrzywdzony był przeszkolony i wiedział, że tylko osoba uprawniona może dokonywać zatrzymania i naprawy, otwarcia obrzynarki P.. Powyższe twierdzenie nie ma potwierdzenia w dokumentacji w postaci zaświadczeń BHP z zakresu szkoleń jakimi poddany był pokrzywdzony i jest sprzeczne z treścią opinii biegłego (k. 343v.).

Warunkiem przypisania odpowiedzialności karnej z art. 220 § 1 lub 2 k.k. jest istnienie związku przyczynowego między niedopełnieniem obowiązku wynikającego z odpowiedzialności za bezpieczeństwo i higienę pracy, a skutkiem w postaci narażenia pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. W doktrynie prawa karnego przyjmuje się, że odpowiada za skutek spowodowany przez zaniechanie tylko ten, kto miał szczególny obowiązek prawny podjęcia działania zapobiegającego skutkowi. Zwraca się też uwagę, że niezależnie od ograniczeń odpowiedzialności karnej za zabroniony skutek, które dotyczą zawinienia, istnieją ograniczenia w sferze obiektywnej, które tłumaczy się samym charakterem powiązań przyczynowych, bez potrzeby uciekania się do pojęcia szczególnej przyczynowości "prawniczej" czy "normatywnej" (Polskie Prawo karne. Zarys Systemowego Ujęcia. PWN 1994). W sprawie IIK 1179/20 ustalić należało, czy zachowanie zgodne z zasadami bhp zapobiegłoby lub w istotny sposób zmniejszyłoby stopień niebezpieczeństwa (w przedmiotowej sprawie powstanie bezpośredniego stanu narażenia na niebezpieczeństwo powstania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu a dalej powstanie ustalonych skutków na ciele). Warunkiem tego jest ustalenie, iż doszło do naruszenia wymaganych w danych okolicznościach reguł ostrożności postępowania z dobrem prawnym, oraz tego, że zaistniały przebieg przyczynowy prowadzący do skutku był obiektywnie przewidywalny, tj. rozpoznawalny lub możliwy do przewidzenia przy wyposażeniu w adekwatną w danych warunkach wiedzę i doświadczenie życiowe. Przewidywalne musi być to, czy w określonym układzie faktycznym zaniechanie wypełnienia ciążących obowiązków doprowadzi do zwiększenia niebezpieczeństwa dla dobra prawnego zabronionego przez daną normę (zob. post. SN z 8 grudnia 2017 r., IV KK 104/17, L.). Z kręgu obiektywnych przesłanek odpowiedzialności karnej za skutek wyłącza się te zachowania, których sprawca nie znajdował się w ścisłym związku kinetyczno-funkcjonalnym ze skutkiem (zob. wyr. SN z 9 kwietnia 2001 r., II KKN 521/98, L.). Niewątpliwie, na gruncie przedmiotowej sprawy, gdyby obrzynarka P. była wyposażona w urządzenie ochronne o jakim mowa w opinii (k.171), to po wyłączeniu urządzenia i podniesieniu pokrywy ochronnej jej niebezpieczny element w postaci ostrza tnącego uległby zatrzymaniu i do zdarzenia by nie doszło (por. opinię biegłego k. 343v.).

Sąd Okręgowy w Koszalinie rozpoznający niniejszą sprawę widzi oczywiście takie elementy sprawy jak przyczynienie się pokrzywdzonego do zaistnienia zdarzenia (nawet bardzo istotne), brak wywiązania się w innych okresach, niż z chwili zdarzenia przez inne zobowiązane podmioty, z prawidłowego wykonania obowiązków z zakresu BHP w zakresie oceny dopuszczalności do użytkowania obrzynarki P., czy braku przeszkolenia pokrzywdzonego do jej obsługi, czy też brak reakcji innych osób (bezpośrednich przełożonych pokrzywdzonego) na funkcjonowanie maszyny i jej obsługę przez nieprzeszkolonych pracowników. Niemniej jednak powyższe okoliczności nie mogą prowadzić do uniewinnienia oskarżonego od popełnienia zarzuconego mu czynu. Są to bowiem elementy, które mogą wpłynąć na ustalenie stopnia winy oskarżonego.

Wniosek

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

zasadność podniesionego zarzutu w połączeniu z argumentacją zawartą w punkcie 3.1. uzasadnienia spowodowała uwzględnienie wniosku apelacji.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

zachodzą podstawy do wydania wyroku skazującego czemu stoi na przeszkodzie zakaz określony wart. 454 § 1 K.p.k.

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

argumentacja zawarta w punkcie 3.1. uzasadnienia kieruje ku wnioskowi, że w sprawie zachodzą podstawy do wydania wyroku skazującego czemu stoi na przeszkodzie zakaz określony wart. 454 § 1 K.p.k.

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd I instancji powinien mieć na uwadze argumentację prawną i faktyczną zawartą w punkcie 3.1. uzasadnienia.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

Koszalin 22.12.2021r.

sędzia Rafał Podwiński